Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 5/12/2025, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận ở Hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.
Tạo sự đồng bộ, tập trung và nâng cao hiệu quả chính sách
Đa số đại biểu thống nhất với chủ trương tích hợp, việc tích hợp giúp khắc phục trùng lặp, tập trung nguồn lực và bảo đảm chính sách nhất quán, xuyên suốt cho cả vùng nông thôn và miền núi nhằm: Giảm phân tán nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư công; Rà soát, hệ thống hóa chính sách theo hướng đồng bộ; Tăng cường phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình của địa phương.
Nhiều đại biểu đề nghị Chính phủ hoàn thiện cơ chế quản lý, xác định rõ cơ quan chủ trì chương trình và từng hợp phần, bảo đảm phối hợp thống nhất giữa các bộ, ngành.
Quang cảnh phiên thảo luận tại Hội trường Diên Hồng sáng ngày 5/12 (Nguồn: Quochoi.vn)
Làm rõ mục tiêu, chỉ tiêu và cơ chế nguồn lực
Một số đại biểu đề nghị rà soát mức độ phù hợp của các chỉ tiêu như: tỷ lệ xã nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại; tỷ lệ xã nghèo thoát nghèo; mức tăng thu nhập và mục tiêu giảm nghèo đa chiều hằng năm. Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng cần xem xét kỹ tỷ lệ vốn đối ứng của địa phương, nhất là các tỉnh miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có khả năng cân đối ngân sách hạn chế; đồng thời bảo đảm vai trò chủ lực của ngân sách trung ương.
ĐBQH Điểu Huỳnh Sang (Đồng Nai) thống nhất chủ trương hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia nhằm tập trung nguồn lực, tránh dàn trải và nâng cao hiệu quả đầu tư. Đề nghị rà soát nội dung để không trùng lặp giữa các hợp phần và với các chương trình khác. Đại biểu nhấn mạnh ngân sách trung ương phải là nguồn lực chính vì các địa phương miền núi khó bảo đảm vốn đối ứng. Đồng thời, cần làm rõ chỉ tiêu thu nhập, tỷ lệ xã thoát nghèo và tiêu chí nông thôn mới hiện đại bảo đảm phù hợp nguồn lực. Kiến nghị quy định rõ trách nhiệm chủ trì, cơ chế phối hợp và giám sát để hạn chế chồng chéo.
ĐBQH Huỳnh Thành Chung (Đồng Nai) đánh giá các chương trình đã có kết quả nhưng vẫn chậm tiến độ, giải ngân thấp và phối hợp giữa các ngành chưa hiệu quả. Đề nghị hoàn thiện cơ chế, đơn giản hóa thủ tục, phân cấp mạnh hơn và ban hành hướng dẫn về chuyển đổi số nông thôn mới. Nhấn mạnh cần phân bổ nguồn lực theo mức độ khó khăn, tránh đầu tư dàn trải và khuyến khích hợp tác công - tư. Đề xuất thúc đẩy liên kết vùng, phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp, hỗ trợ chuyển đổi nghề và nâng cao kỹ năng số cho người dân. Khẳng định chuyển đổi số phải trở thành động lực quan trọng và cần chiến lược phát triển nông thôn mới phù hợp sau sáp nhập tỉnh.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng giải trình một số nội dung trọng tâm và nêu rõ: việc tích hợp không làm giảm chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ mà giúp tập trung và kéo dài thời gian thực hiện đến năm 2035, tạo điều kiện triển khai hiệu quả hơn. Bộ trưởng khẳng định chỉ tiêu 65% xã đạt chuẩn nông thôn mới đến năm 2030 là phù hợp sau khi rà soát theo bộ tiêu chí mới; mục tiêu giảm nghèo đa chiều 1 - 1,5%/năm bám sát thực tiễn và chủ trương của Đảng.
Về nguồn lực, Bộ trưởng cho biết ngân sách trung ương 100.000 tỷ đồng sẽ được xem xét bổ sung trong điều hành; các địa phương chỉ đối ứng ở mức phù hợp, đặc biệt các tỉnh khó khăn khoảng 5%. Chương trình được thiết kế theo hai hợp phần, bảo đảm không trùng lặp, có cơ chế phân công rõ ràng và hướng dẫn thực hiện ngay từ đầu năm 2026.