Sáng 14/5/2025, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ nhất) và thảo luận về Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Phiên họp được truyền hình, phát thanh trực tiếp để cử tri và Nhân dân theo dõi.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết Ủy ban sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 đã phối hợp với Chính phủ, Bộ Công an, các cơ quan có liên quan để lấy ý kiến nhân dân từ ngày 6/5 trên Cổng Thông tin điện tử Quốc hội, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và ứng dụng VNeID của Cơ sở dữ liệu quốc gia. Đến nay, đã có hàng triệu lượt ý kiến góp ý của nhân dân. Qua tổng hợp sơ bộ, đại đa số các ý kiến đồng tình và bày tỏ sự thống nhất cao với sự cần thiết, phạm vi và nội dung sửa đổi Hiến pháp năm 2013. Tại buổi thảo luận sáng nay, đề nghị các đại biểu Quốc hội phát biểu ngắn gọn, thể hiện rõ quan điểm. Do việc sửa đổi một số điều của Hiến pháp và sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương về nội dung tổ chức bộ máy có sự liên quan chặt chẽ với nhau, các vị đại biểu có thể phát biểu ý kiến đồng thời về cả 2 dự thảo hoặc phát biểu về ý kiến về 1 dự thảo.
Trong phiên thảo luận đã có 37 lượt đại biểu phát biểu ý kiến, 04 đại biểu tranh luận, 22 lượt ý kiến góp ý về dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp, 28 lượt ý kiến góp ý về dự thảo Luật tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi và có 12 đại biểu Quốc hội góp ý vào cả hai văn bản. Đóng góp ý kiến về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), đại biểu Trịnh Xuân An - Đồng Nai cho rằng, dự thảo Luật đã phân cấp, phân quyền hết sức mạnh mẽ và đề cao trách nhiệm của Ủy ban nhân dân, đặc biệt là trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, nhất là cấp xã, cấp phường.
ĐBQH Trịnh Xuân An - Đoàn Đồng Nai phát biểu tại hội trường
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần thiết phải làm rõ thêm các cơ chế kiểm soát và trách nhiệm giải trình của Ủy ban nhân dân. Đề nghị bổ sung quy định bắt buộc về công khai, minh bạch các quyết định của chính quyền địa phương, đặc biệt là những quyết định liên quan đến ngân sách, đất đai, đầu tư. Đặc biệt, cần tăng cường số lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách, cũng như tăng cường hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, nhất là cấp cấp địa phương. Bởi, khối lượng nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân cấp xã là rất lớn nếu không tăng cường cơ chế giám sát của Hội đồng nhân dân, nhất là tăng cường đại biểu chuyên trách thì sẽ khó phát huy quyền và nghĩa vụ của cơ quan dân cử ở địa phương. Theo đại biểu, hiện nay chỉ có 3 đại biểu Hội đồng nhân cấp xã chuyên trách như hiện nay là chưa phù hợp với nhiệm vụ, công việc rất lớn của Ủy ban nhân dân cấp xã; đại biểu đề xuất tăng lên 4-5 đại biểu.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung tại khoản 4 Điều 11: trong trường hợp cần thiết để tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, thì Ủy ban nhân dân tỉnh có thể trực tiếp làm những công việc của cấp dưới hoặc của Ủy ban nhân dân cấp xã; đồng thời nêu rõ trong trường hợp cần thiết nào để phát huy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quyền lợi người dân.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà ghi nhận, tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý hoàn thiện dự thảo Luật. Các ý kiến phát biểu rất sâu sắc, toàn diện, thực tiễn, xác đáng để cùng nhau tham gia vào dự thảo có ý nghĩa của một nền hành chính nhà nước. Đây được coi là dấu mốc lịch sử của công tác lập pháp Việt Nam, vì lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và sẽ quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ ba cấp sang hai cấp. Đây là một cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện mang tính kiến tạo sâu sắc, tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương của đồng chí Tổng Bí thư, của Quốc hội, của Chính phủ để đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình
Bộ trưởng Bộ Nội vụ nêu một số nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Theo đó, để thay đổi nền hành chính địa phương, Cơ quan soạn thảo đã xây dựng trên bốn yếu tố cơ bản: Xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương hai cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang sửa đổi và trên nền tảng để thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết số 60 của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 11 vừa qua, theo một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị, trong mục tiêu yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương hai cấp. Kế thừa, bổ sung, phân định thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền, làm cơ sở pháp lý để toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành sẽ sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới. Xác định thẩm quyền nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp với yêu cầu quản trị địa phương trong tình hình mới, trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc cho việc chuyển đổi chính quyền địa phương từ ba cấp sang hai cấp, nhưng gắn với việc thực hiện được ngay việc phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương để địa phương thực hiện đúng mục tiêu. Chính phủ sẽ ban hành 25 Nghị định để triển khai kịp thời cho việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp và kịp thời triển khai phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội phát biểu vừa bao quát toàn diện, vừa cụ thể, thiết thực và tập trung vào các vấn đề trọng tâm của cả hai dự thảo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo tổng hợp ý kiến đầy đủ của các vị đại biểu Quốc hội để các cơ quan trình dự án nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo để trình Quốc hội xem xét, quyết định, đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp sẽ họp để tiếp thu, giải trình ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ, thảo luận tại hội trường và ý kiến góp ý của nhân dân.