Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, sáng 24/5/2025, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Trước đó, Quốc hội đã nghe trình bày Tờ trình dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Báo cáo thẩm tra dự án Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Tờ trình dự án Luật Dẫn độ; Báo cáo thẩm tra dự án Luật Dẫn độ; Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Phó Chủ tich Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho đây là một nghị quyết có ý nghĩa rất lớn về chính trị, xã hội và nhân văn, Thủ tướng Chính phủ trực tiếp có văn bản đề nghị Quốc hội quan tâm, ưu tiên xem xét để thông qua sớm ngay trong giai đoạn một, vì vậy Quốc hội cũng bố trí thời gian thảo luận sớm. Sau buổi thảo luận, Thường vụ sẽ phối hợp với Chính phủ cùng các cơ quan khẩn trương hoàn chỉnh dự thảo luật, trình Quốc hội xem xét để biểu quyết.
Trong phiên thảo luận đã có 18 đại biểu phát biểu, không có đại biểu tranh luận. Đóng góp ý kiến về về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, đại biểu Trịnh Xuân An - Đồng Nai cho rằng việc ban hành nghị quyết này càng sớm càng tốt, thể hiện trách nhiệm của nhà nước đối với việc phát triển nhà ở xã hội đảm bảo phục vụ cho nhu cầu người dân và xã hội.
Đề nghị phân cấp thêm cho địa phương, đặc biệt là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, liên quan đến Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nên cho phép ủy quyền cho các cơ quan chuyên môn. Cần phải tạo bộ hồ sơ mẫu đăng ký đối với nhà ở xã hội, xây dựng cơ sở dữ liệu về những người đủ điều kiện để mua nhà ở xã hội, quy định hoạt động tín dụng nhất là các gói hỗ trợ.
ĐBQH Trịnh Xuân An - Đoàn Đồng Nai phát biểu tại hội trường
Quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội các địa phương bố trí rất tốt nhưng vướng về thủ tục và giá đất. Đề xuất bổ sung nội dung cho phép nhà đầu tư có thể góp quỹ đất bằng quyền sử dụng đất để nhận lại nhà ở xã hội thành phẩm, tức là một bên thì có đất, còn một bên thì có thể đi xây góp lại có thành phẩm để bán. Đề nghị bổ sung cơ chế một cửa, một đầu mối để tránh chủ đầu tư phải đi hết sở này đến sở khác làm thủ tục. Cũng theo đại biểu, cần quy định luôn tổng thời gian cấp thủ tục cho các dự án nhà ở xã hội là 90 ngày, tránh tình trạng kéo dài, làm mất 18-24 tháng dẫn đến khó triển khai.
Để gỡ vướng mắc về giá, đại biểu đề xuất tách riêng giá bán và giá thuê mua nhà ở xã hội, đồng thời phân cấp cho chủ doanh nghiệp chủ động xác định giá, còn cơ quan quản lý chỉ tiến hành hậu kiểm. Phải có cơ chế về giá đối chiếu hoặc hội đồng thẩm định phải đưa ra giá vừa công khai, khách quan tránh việc đùn đẩy giữa các cơ quan, đề xuất quy định thời gian xác định giá là bao nhiêu ngày để cho dự án được triển khai thực hiện. Khi đã công khai, niêm yết và ký hợp đồng thì theo nguyên tắc hợp đồng thực hiện không phải thanh toán phần hoàn trả lại sau kiểm toán. Trong giá phải xác định có giá phần thuê mua, thuê lại để các doanh nghiệp căn cứ triển khai thực hiện.
Giải trình làm rõ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, Đảng, Nhà nước quan tâm, xác định việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính phủ đã có đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”.
Tuy nhiên thực tế 5 năm qua, trên cả nước mới có 679 dự án trong đó hoàn thành 108 dự án với 73.000 căn, tương đương 15% mục tiêu. Riêng năm 2025, chỉ tiêu đặt ra là 100.000 căn nhưng đến nay mới được 15.600 căn hoàn thành, còn 19.492 căn khởi công, như vậy mới đạt 44% mục tiêu. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, theo Bộ trưởng, do vướng mắc ở thể chế, chính sách, quy trình, thủ tục, nên Chính phủ xây dựng dự thảo Nghị quyết để đề xuất các cơ chế chính sách tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư tham gia nhà ở xã hội.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu giải trình
Dự thảo Nghị quyết tập trung vào 2 nhóm vấn đề. Nhóm thứ nhất là quỹ; đối tượng; giá mua, thuê,…; điều kiện được hưởng chính sách. Nhóm thứ hai là cho các nhà đầu tư bao gồm các trình tự, thủ tục, quy trình thực hiện dự án. Theo quy định hiện hành, để giao chủ đầu tư thực hiện dự án nhà ở thông qua đấu thầu, riêng thực hiện trình tự, thủ tục có khi mất đến 300 ngày. Do đó, dự thảo Nghị quyết đã có nhiều quy định được lược giản, lồng ghép giúp giảm đáng kể thời gian làm thủ tục.
Về giá nhà ở xã hội, trước đề xuất cần quy định giá sàn, Bộ trưởng khẳng định không thể quy định theo giá sàn, tới đây sẽ có hướng dẫn để địa phương triển khai thực hiện; khi thiết kế xong mẫu nhà, Sở Xây dựng và Sở Tài chính địa phương sẽ phê duyệt giá dự toán. Giá nhà ở xã hội, theo Bộ trưởng, chỉ được vênh lên 10% so với dự toán. Nếu đưa giá sàn thì khó thực hiện vì mỗi nơi có đơn giá vật liệu khác nhau.
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết các ý kiến đại biểu rất thiết thực, có lập luận, lý lẽ rõ ràng, cụ thể vào các điều khoản, các chính sách của dự thảo luật, nghị quyết. Nghị quyết có ý nghĩa chính trị, nhân văn, ý nghĩa xã hội rất sâu sắc, thể hiện một chính sách tốt, đồng bộ, có tính khả thi cao và được tổ chức thực hiện nhanh chóng.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Bộ Xây dựng phối hợp với các cơ quan có liên quan, tổng hợp các ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội, khẩn trương chỉnh lý và hoàn chỉnh nghị quyết để Quốc hội sớm biểu quyết thông qua./.